Speaker ‘s Corner Londresko Hyde Park-en dagoen gune historikoa da. Adierazpen-askatasunaren sinbolo gisa sortu zen eta aukera eman dio edonori plataforma inprobisatu batera igotzeko eta edozein gairi buruz hitz egiteko publikoaren aurrean. Gune hau eztabaida sutsuen, diskurtso politikoen eta adierazpen kulturalen lekuko izan dela irudikatzen dut, eta ideiak zentsuraren beldurrik gabe azaltzeko lekua eskaintzen du.
Niretzat, elkarrizketek balio berezia dute, hitz egite hutsetik haratago doan lotura: entzutea ere inplikatzen dute.
Londresen izan nintzen lehen aldian, Speaker ‘s Corner bisitatzeko ideiak liluratu ninduen. Hainbat jatorritako eta ideia desberdinak dituzten pertsonak aurkitzea imajinatzen nuen, beren pentsamenduak partekatzen. Orain, imajinatu Speaker ‘s Corner-eko plataforma batera igotzen naizela, hitzaldi sutsu eta eztabaidagarri bat ematen dudala, eta erantzunak entzuten geratu edo eztabaida bat hasi beharrean, nire gauzak jaso eta alde egiten dudala besterik gabe. Ekintza horrek, berez, suntsitu egingo luke lekuaren helburua. Elkarrizketa bat izan beharko lukeena bakarrizketa huts bat bihurtuko luke, toxiko izatetik oso hurbil egongo litzatekeen bakarrizketa. Nagusitasun adierazpen bat, adierazpen askatasunaz mozorrotua. Entzuleei entzungor egiteaz gain, argi utziko nuke ez zaidala axola besteek zer pentsatzen edo sentitzen duten. Jarrera berekoia litzateke.
Ispilu-kontuen kalteak sare libreetan
Jokabide hori, zoritxarrez, ohikoa da sare sozialetan, batez ere ispilu-kontuak erabiltzen direnean. Hori gertatzen da norbaitek automatikoki errepikatzen dituenean bere argitalpenak sare sozial pribatibo batetik, hala nola X edo Bluesky, Mastodon bezalako plataforma libre batera. Lehen begiratuan, estrategia ez kaltegarria irudi dezake, irismena maximizatzeko edo audientzia desberdinetara iristeko. Baina, oso problematikoa da, kontu horietako gehienek ez baitute inolako interakziorik sare libreko komunitatearekin. Edukia argitaratu besterik ez dute egiten, iruzkinei, galderei edo elkarrizketa-saiakerei erantzun gabe. Kontu horiek esango balute bezala: “Hemen duzue esan behar dudana, baina bost axola niri zer erantzun behar didazuen”.
Jokabide mota hori fedibertsoaren komunitatearekiko errespetu falta izateaz gain, sare libreen oinarri diren balioekiko (parte-hartzea, interakzioa eta horizontaltasuna) erabateko konpromiso falta ere erakusten du. Praktika horiek martxan jartzen dituztenek bozgorailu soil gisa tratatzen dute fedibertsoa, mezua zabaltzeko bitarteko gehigarri gisa, baina komunitatearen parte aktibo izateko inolako asmorik gabe.
Ez da arazo txikia; ondorio kaltegarriak ditu sare libreentzat. Lehenik eta behin, plataforma pribatiboekiko mendekotasuna betikotzen du. Kontu horiek ispilu huts gisa kokatzen dira, eta horrek indartu egiten du sare libreak berez garrantzitsuak ez direlako ideia, baizik eta bigarren mailako kanal gisa baino ez direla existitzen. Ikuspegi horrek fedibertsoaren helburua ahultzen du: benetako interakzioa sustatzen duten pertsonen komunitate autonomoak eraikitzea, algoritmoetatik eta plataforma pribatiboetatik urrun.
Gainera, zarata sartzen du sare libreetan. Interakziorik ez dagoenez, kontu zonbi horiek ez dute ezer esanguratsurik esaten elkarrizketetan. Horrek frustrazioa sortzen die parte hartzen saiatzen diren erabiltzaileei, eta, epe luzera, motibazioa kentzen die fedibertsoan komunitate aktibo bat eraiki nahi dutenei.
Benetako konpromisorako deia
Fedibertsoak ez du zonbirik behar, ezta interakzioz mozorrotutako bakarrizketarik ere. Behar duena parte-hartze zintzoa da, eta hori posible egiten duten pertsonekiko errespetua. Norbaitek fedibertsoa erabili nahi badu, elkarri eragiteko, erantzuteko eta zerbait esanguratsua ekartzeko izan beharko luke, nire uste apalean. Bestela, haien presentzia alferrikakoa da, eta komunitate bat ulertzeko dudan moduarentzat kaltegarria.
Speaker ‘s Corner-en hitzaldi bat eman eta inori entzun gabe alde egitea bezalakoa da praktika hau: espazioarekiko eta bertan bizi direnekiko mespretxuaren erakusgarri.
Sare libreek aurrera egitea nahi badugu, nire ustez praktika horiek baztertu eta komunikazioa noranzko bikoa, benetakoa eta guztiontzat aberasgarria izango den ingurunea sustatu behar dugu.
Goiburuko irudia: Cory Doctorow, CC BY-SA 2.0.
